Contrast met GOT
In deze tijd komt ons de ‘lijdenstijd’, dat is de 40 dagen tijd voor Pasen, dicht op de huid. Nu ons dagelijkse leven nog steeds helemaal anders dan anders is vanwege het coronavirus dat onder ons rondwaart, begrijpen we misschien beter wat dat is: lijden, eenzaamheid, afzien en uitzichtloosheid. Tegenwoordig zijn we in het kader van coronawappies ook getuige van psychische en zelfs fysieke agressie. Niemand zal zijn of haar leven leiden, of ooit geleid hebben, zonder ten minste aspecten van lijden meegemaakt te hebben. Het hoort bij het menselijke bestaan. Maar door de bank genomen zal niemand het voor zichzelf opzoeken.
Het succes van de streamingserie Game Of Thrones (GOT) laat ons nog wat anders zien. Namelijk dat mensen eindeloos gefascineerd zijn door lijden en geweld als anderen daarvan het object zijn. De serie laat zien dat het goed voelt als je je haat en agressie kunt botvieren op iemand waar je een conflict mee hebt. We zien de mens in zijn rauwe, natuurlijke staat, en dat geldt voor zowel mannen als vrouwen. Deze oer-emoties worden nogal eens geprojecteerd naar fantasiewerelden die veel weg hebben van hoe wij ons de middeleeuwen denken. Kennelijk ‘mag’ het wrede wreken als we even ontsnappen aan de beschaafde wereld van vandaag en ons ridders, koninginnen en krijgsheren wanen die duizenden kleine zielen over de klink jagen. De boodschap over de mensen is dan: zo zijn wij mensen nu eenmaal, zo ben ook jij geboren, en dit spel van de machten en krachten is je levenslot. Omarm het, speel je vooropgezette partij in het spel, of sterf. De religies spelen in de magische wereld van Tronen evenzeer hun manipulatieve rol mee. ‘Is dit alles wat er is’? Ja, wen er maar aan.
Als we in de bijbel over schepping lezen gaat dat niet over de natuur. Het is eerder de vooraf gegeven mogelijkheid om rechtvaardigheid en vrijgevigheid als oerbeginselen over de mensheid af te roepen. Het woeste en ledige van de ‘natuurlijke’ staat van mensen wordt in Genesis echt leven ingeblazen: leven heeft pas zin in termen van medemenselijkheid. God stelt zijn norm en noemt die menselijk als het opheffen van het lijden van de ander tot centrum van jouw bestaan wordt. God stelt zijn contrast met GOT.
Toch is daarmee niet alles over de serie gezegd. Ook daarin zien we hoe mensen die een ‘goede’ inborst hebben sympathiek zijn. Als Ned Stark in het begin al door verraad en fake news sterft blijft dat een moreel pijnpunt door de hele geschiedenis. En de buitenechtelijke zoon Jon Snow, die als ‘bastaard’ in zijn eigen wereld jarenlang verguisd wordt, is uiteindelijk de gerespecteerde en geliefde held. Hij krijgt zelfs messiaanse trekken. Deze kritiek op het ‘natuurlijke’ maakt de serie juist zo spannend.
Is God een alternatief voor GOT? Het is te makkelijk om dat te denken. Waarin is het lijden en sterven van de helden in deze middeleeuwse wereld anders dan het lijden en sterven van Jezus Christus? Als we om te beginnen de overeenkomsten zien, zijn we al een heel eind op weg. Want dan word je duidelijk waarin het lijden en sterven van Jezus anders is. Zijn levensloop is in veel opzichten niet anders dan het fatale en genadeloze lot dat hij deelt met veel van zijn tijdgenoten. Het verhaal van Jezus verschilt met de verhalen van mensen van zijn achtergrond in zijn opstanding uit de dood. Dat vieren we met Pasen. Wat dat dan precies betekent is weer een heel nieuwe vraag.
ds. Anne Kooi