Het woord ´radicaal´ is afgeleid van het Griekse woord voor ´wortel´, namelijk ´radix´. In het Engels is dat woord nog herkenbaar in het woord ‘root’. ´Back to your roots´ is letterlijk vertaald: ´terug naar je wortels´ en het betekent dan ook zoiets als opzoek gaan naar je oorsprong. Wortels geven je hechting op jouw plek in het leven en ze zorgen ervoor dat je je kunt voeden.

Jezus ‘radicaliseert’ het geloof van zijn voorgeslacht, het jodendom. In de preek van Jezus die we de Bergrede noemen zien, we dat bij uitstek. De Bergrede vinden we in de hoofdtukken 5, 6 en 7 van het evangelie volgens Matteüs. Het is belangrijk om te bedenken dat Jezus geen nieuwe godsdienst wilde stichten, maar dat hij het geloof dat hij in zijn jonge jaren aangereikt gekregen heeft, serieus wilde nemen. “Denk niet dat ik gekomen ben om de Wet of de Profeten af te schaffen. Ik ben niet gekomen om ze af te schaffen, maar om ze tot vervulling te brengen”; dat horen we Jezus in zijn rede zeggen (Matt. 5:17). Dat betekende dat hij de (Tien) Woorden die hem waren overgeleverd, opnieuw wilde lezen, en proeven, en echt begrijpen, en toepassen op het leven van elke dag. Het betekent ook dat hij de uitdaging die daar oorspronkelijk van uitging recht wil doen. We herkennen in het gedeelte van Matteüs 5: 21-48 de verboden om te moorden, overspel te plegen en een vals getuigenis te geven. En de geboden om je aan je woord te houden, over een gelijke vergelding en het liefhebben van je naaste. Bijvoorbeeld: “Jullie hebben gehoord dat destijds tegen het volk is gezegd: ‘Pleeg geen moord. Wie moordt, zal zich moeten verantwoorden voor het gerecht.’ En ik zeg zelfs: ieder die in woede tegen zijn broeder of zuster tekeergaat, zal zich moeten verantwoorden voor het gerecht. Wie tegen hen ‘Nietsnut!’ zegt, zal zich moeten verantwoorden voor het Sanhedrin. Wie ‘Dwaas!’ zegt, zal voor het vuur van de Gehenna komen te staan. Wanneer je dus je offergave naar het altaar brengt en je je daar herinnert dat je broeder of zuster je iets verwijt, laat je gave dan bij het altaar achter; ga je eerst met die ander verzoenen en kom daarna je offer brengen. ” (Matt. 5: 21-24).

In de bijbelvertaling die vroeger onze kerken standaard was, de zo genoemde NBG 1951, lijkt het alsof er een tegenstelling zit tussen wat Jezus zegt ten opzichte van zijn citaat uit de Tora: ‘Gij hebt gehoord, dat … Maar Ik zeg u…’ In de Nieuwe Bijbelvertaling (NBV) die in het bovenstaande citaat gehanteerd is, begrijp je veel beter dat er geen tegenstelling is, maar dat Jezus de aanwijzingen van de Tora oppakt en verder voert. Hij geeft letterlijk een radicale uitleg van de Wet van Mozes. Hij zoekt naar de oorspronkelijke betekenis en vindt een uitleg die iedere aangeslibde demping van zich afschudt. Het ‘Woord’ wordt een helder en toepasbaar woord. Dat betekent ook dat het moeilijke en het hoekige van Gods evangelie voelbaar wordt. Dat evangelie is immers niet naar onze maat gesneden en geloven is niet vrijblijvend! Er is gedacht dat de ethiek van de Bergrede te zwaar is voor ons gewone mensen. Maar juist daar komt de essentie van Jezus’ doorleefde boodschap wel naar voren, en zo ver weg van ons menselijk handelen is het niet. Als je goed leest wordt ons ego juist in het dagelijkse menselijke verkeer door God en Jezus radicaal gerelativeerd…. en het wonderlijke is dat precies dat ons zal vrijmaken.

Ds. Anne Kooi